Ngày 30/10, trong khuôn khổ chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội với nhiều nội dung quan trọng.

Tham gia thảo luận tại phiên làm việc, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Lắk Lê Đào An Xuân đã đề cập đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công trong bối cảnh hợp nhất tỉnh và vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Quang cảnh phiên làm việc (Ảnh: quochoi.vn).

Theo đó, đại biểu Lê Đào An Xuân nhấn mạnh, giải ngân vốn đầu tư công là công cụ chính sách tài khóa then chốt. Việc chậm trễ giải ngân đồng nghĩa với việc lãng phí nguồn lực và làm suy yếu khả năng đạt được các mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã đề ra.

Đại biểu cho biết, Nhân dân đánh giá cao sự chỉ đạo sát sao của Tổng Bí thư Tô Lâm, cùng sự vào cuộc quyết liệt của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành trong việc đôn đốc, chỉ đạo địa phương đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Tuy nhiên, theo Báo cáo của Chính phủ, đến hết tháng 9/2025, vẫn còn 29/42 bộ, cơ quan trung ương và 15/34 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước, trong khi báo cáo ước cả năm đạt 100%.

Theo đại biểu, việc tinh gọn bộ máy là chủ trương đúng đắn, nhằm bỏ cấp trung gian, cải cách hành chính và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thực tiễn tại địa phương cho thấy nhiều yếu tố mới tác động đến tiến độ giải ngân.

Trước hết, nhiều văn bản quy phạm pháp luật thay đổi khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó có sự xáo trộn về chủ thể quản lý. Các văn bản hướng dẫn, dù được các bộ, ngành quan tâm ban hành từ sớm nhưng vẫn chưa dự báo được đầy đủ các tình huống, chưa đồng bộ, chủ yếu ban hành sau khi thực tiễn phát sinh bất cập. Bên cạnh đó, công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là một trong những khó khăn lớn nhất trong giải ngân đầu tư công, nay lại càng khó hơn trong bối cảnh tổ chức chính quyền mới.

Nhiều xã phường gặp vướng khi được giao thẩm quyền thẩm định giá đất, phê duyệt phương án bồi thường,… đây là một quy trình đòi hỏi chuyên môn cao, tốn thời gian và dễ phát sinh khiếu kiện, dẫn đến hiện tượng cán bộ có tâm lý e ngại rủi ro pháp lý… Ngoài ra, việc giải ngân của các địa phương còn chậm bởi một số nguyên nhân khách quan như giao kế hoạch vốn chậm, quy trình đầu tư còn nhiều thủ tục, rườm rà, năng lực nhà thầu thi công kém…

Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lê Đào An Xuân phát biểu thảo luận. (Ảnh Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cung cấp)

Đại biểu Lê Đào An Xuân cho biết, dù gặp rất nhiều khó khăn nhưng các địa phương, trong đó có tỉnh Đắk Lắk đang khẩn trương về đích. Nhiều giải pháp linh hoạt được áp dụng như tập trung kiện toàn bộ máy, tổ chức các cuộc họp chuyên đề, các đoàn công tác kiểm tra thực địa để kịp thời nắm bắt, giải quyết các khó khăn thuộc thẩm quyền.

Với mục tiêu cao nhất là hoàn thành mục tiêu giải ngân với chất lượng tốt nhất, hiệu quả nhất, đại biểu kiến nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện và bổ sung quy định pháp lý liên quan đến đầu tư công, đất đai, xây dựng… phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đẩy nhanh việc sửa đổi Luật Đất đai, trong thời gian chờ sửa đổi, cần khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn tháo gỡ khó khăn vướng mắc theo tinh thần Nghị quyết 206/2025 của Quốc hội, cho phép áp dụng bảng giá đất trong bồi thường và tái định cư; sớm sửa đổi, bổ sung Nghị định số 104/2024 về Quỹ phát triển đất, để các tỉnh có cơ sở triển khai thực hiện, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực đất đai cho phát triển; xem xét cho phép thực hiện một số cơ chế đặc thù rút gọn thủ tục đầu tư công trong giai đoạn chuyển tiếp như rút ngắn thời gian thẩm định dự án, cho phép chỉ định thầu tư vấn đối với các dự án chuyển tiếp từ cấp huyện, hoặc ủy quyền mạnh mẽ hơn cho UBND cấp tỉnh quyết định điều chỉnh dự án trong phạm vi ngân sách được giao.

Bên cạnh đó, đại biểu đề xuất giải pháp điều chỉnh kế hoạch vốn linh hoạt: Trong bối cảnh chỉ còn  2 tháng, không ít dự án sẽ khó giải ngân hết 100% vốn dù đã rất nỗ lực. Do đó, kiến nghị cấp có thẩm quyền cho phép gia hạn thời gian giải ngân đối với các dự án, các chương trình mục tiêu gặp vướng mắc khách quan (như do ảnh hưởng bởi thay đổi quy định pháp luật khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp), cụ thể, có thể cho giải ngân kéo dài sang quý I/2026 đối với một số khoản vốn nếu thủ tục giải ngân đang dở dang và có khả năng hoàn thành ngay đầu năm sau.

Đại biểu Lê Đào An Xuân cũng cho rằng, rút kinh nghiệm của các năm trước, Chính phủ cần sớm thông báo mức vốn kế hoạch năm 2026 để các địa phương chủ động xây dựng Kế hoạch theo yêu cầu chung, cũng như hạn mức vốn đối với từng địa phương và sớm ban hành quy định về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030, trong đó xem xét đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương để chủ động triển khai các nhiệm vụ đầu tư từ nguồn ngân sách trung ương hỗ trợ có mục tiêu, phù hợp với yêu cầu phát triển của từng địa phương trong giai đoạn tới.

Bên cạnh đó, quan tâm bố trí vốn để thực hiện đầu tư các tuyến quốc lộ do Bộ Xây dựng quản lý nay đã chuyển về các địa phương để đảm bảo nguồn lực thực hiện nhiệm vụ được giao; tiếp tục tổ chức tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ cho cán bộ cấp cơ sở; tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số…