Ngày 13/10, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức Hội nghị Giao ban KH&CN vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên (NTB&TN) lần thứ XVI. Hội nghị nhằm tổng kết, đánh giá những kết quả đã đạt được trong giai đoạn 2019-2023, đồng thời, cùng trao đổi, thảo luận những giải pháp để tiếp tục thúc đẩy, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) mạnh mẽ hơn nữa.

Toàn cảnh Hội nghị Giao ban vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Tuấn Hà chủ trì Hội nghị. Tham dự Hội nghị còn có có đại diện lãnh đạo và các đơn vị trực thuộc của 12 Sở KH&CN trong vùng NTB&TN; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ KH&CN; đại diện các sở, ban ngành tỉnh Đắk Lắk; đại diện các viện, trường, nhà khoa học, doanh nghiệp ở Trung ương và địa phương...

Đồng chí Nguyễn Tuấn Hà - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh đồng chủ trì hội nghị

Báo cáo tại Hội nghị, Giám đốc sở KH&CN tỉnh Đắk Lắk Đinh Khắc Tuấn cho biết, giai đoạn 2019-2023, hoạt động KH,CN&ĐMST vùng NTB&TN đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Các Tỉnh/Thành ủy, HĐND, UBND các tỉnh/thành phố ban hành nhiều chính sách, văn bản quy phạm pháp luật để cụ thể hóa và tạo lập hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động KH&CN trên địa bàn; đổi mới công tác quản lý nhà nước; tăng cường thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KH&CN, khởi nghiệp và ĐMST; hỗ trợ xây dựng thương hiệu và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ giúp tăng giá trị sản phẩm hàng hoá, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế…

Hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được triển khai ở hầu hết các lĩnh vực sản xuất và đời sống: khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật và công nghệ, khoa học y dược, khoa học nông nghiệp, khoa học xã hội, khoa học nhân văn... tập trung vào việc nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn, ứng dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất và đời sống, phát triển các sản phẩm trọng điểm, chủ lực của địa phương theo chuỗi giá trị, đem lại hiệu quả kinh tế trực tiếp cũng như thúc đẩy phát triển hàng hóa, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị, sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH, xây dựng nông thôn mới. Kết quả nghiên cứu ngày càng đi vào cuộc sống, tính ứng dụng ngày càng tăng lên.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt phát biểu

Điển hình là những ứng dụng có hiệu quả như: Sản xuất chế phẩm lên men Latic nhằm xử lý phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn cho bò hay nghiên cứu giám định di truyền và đánh giá khả năng phát triển của bò lai giữa bò tót và bò, mô hình nuôi cá hồi vân tại tỉnh Đắk Lắk; cải thiện tầm vóc giống trâu địa phương bằng phương pháp thụ tinh nhân tạo với giống trâu Murash tại Quảng Ngãi; nghiên cứu quy trình chăn nuôi heo an toàn bằng thảo dược và chế phẩm sinh học trên đệm lót tại địa bàn tỉnh Bình Định; ứng dụng các công nghệ di truyền tiên tiến để chọn tạo ra các dòng lợn có năng suất chất lượng cao, giá thành hợp lý phù hợp với điều kiện khí hậu của địa phương từ kết quả Dự án SXTN cấp tỉnh “Chọn tạo đàn lợn giống hạt nhân Yorkshire, Landrace và Duroc bằng công nghệ đánh giá di truyền và phân tích gen tại Khánh Hòa”... 

Thông qua các sự kiện công nghệ như chợ công nghệ và thiết bị, sự kiện kết nối cung cầu công nghệ, ngày hội khởi nghiệp ĐMST… toàn vùng ghi nhận 16 hợp đồng chuyển giao công nghệ được ký kết với tổng giá trị hơn 500 tỷ đồng. Nhiều doanh nghiệp địa phương đã tận dụng được cơ hội tiếp cận các công nghệ mới. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn gặp nhiều khó khăn trong việc đầu tư đổi mới dây chuyền công nghệ, bên cạnh đó một số doanh nghiệp chưa chủ động đầu tư nhằm nâng cao trình độ, năng lực công nghệ của chính bản thân doanh nghiệp dẫn đến ảnh hưởng tới hoạt động chuyển giao và đổi mới công nghệ...

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Tuấn Hà khẳng định, sự phát triển của KH,CN&ĐMST đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh; giai đoạn 2016-2020 tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 5,88%/năm, năm 2022 tăng trưởng 8,94%, là mức tăng cao nhất từ trước đến nay, đưa Đắk Lắk trở thành một trong những tỉnh có mức tăng trưởng cao của cả nước. Minh chứng cho thấy hoạt động KH&CN ngày càng gắn bó với sản xuất và đời sống, nổi bật là việc tiếp thu, ứng dụng nhanh những tiến bộ KH&CN vào sản xuất và đời sống, góp phần không nhỏ trong việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả trong các ngành sản xuất chủ lực của tỉnh.

Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Đắk Lắk Đinh Khắc Tuấn tham luận

Trong thời gian tới, để phát triển KH&CN tại địa phương đáp ứng phương châm đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ về tổ chức bộ máy, cơ chế quản lý, tập trung phát triển các nguồn lực KH&CN tại địa phương, tạo lập thị trường KH&CN và phát triển doanh nghiệp KH&CN. Xác định ĐMST, phát triển và ứng dụng KH&CN tiên tiến, nhất là công nghệ cao là một nội dung cốt lõi. Phát triển, ứng dụng KH,CN&ĐMST gồm ba cơ chế: cơ chế phát triển KH&CN hướng vào ứng dụng (tạo cung), cơ chế phát triển KT-XH dựa trên ĐMST (tạo cầu) và cơ chế liên kết phát triển KH&CN với phát triển KT-XH (liên kết cung - cầu); Ưu tiên, tập trung đầu tư trước một bước cho phát triển KH&CN để phát triển KH&CNthực sự là quốc sách hàng đầu, là động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương,

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, mặc dù chính sách phát triển KH&CN nói riêng, hoạt động KH,CN&ĐMST vùng NTB&TN đã từng bước khẳng định vai trò động lực trong phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều cơ chế, chính sách được ban hành đã tạo điều kiện thuận lợi, thúc đẩy phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, các sản phẩm chủ lực của địa phương; hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm, chuyển giao, ứng dụng, đổi mới công nghệ; thúc đẩy phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo; tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư...Tuy vậy, bên cạnh những thuận lợi, kết quả đạt được, KHCN&ĐMST vùng NTB&TN vẫn còn nhiều hạn chế, cần tiếp tục xây dựng và triển khai nhiều chính sách thiết thực, sát với thực tiễn của vùng hơn nữa để KH&CN thực sự đóng góp hiệu quả cho phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Lắk Đinh Khắc Tuấn và các đại biểu thăm quan triễn lãm gian hàng trưng bày sản phẩm KH&CN của 12 Sở KH&CN vùng NTB&TN.

Bộ trưởng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận 4 vấn đề liên quan đến  những kết quả đã đạt được, mô hình tốt, kinh nghiệm hay và kiểm điểm những hạn chế, tồn tại trong hoạt động KHCN&ĐMST của Vùng trong giai đoạn 2019- 2023, cụ thể: trao đổi kinh nghiệm về tổ chức quản lý hoạt động KHCN&ĐMST, các biện pháp giải quyết những vấn đề vướng mắc trong quá trình thực tế triển khai các hoạt động KHCN&ĐMST; xem xét tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của các địa phương nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động quản lý KHCN&ĐMST của Vùng trong thời gian tới; các cơ chế, chính sách về KHCN&ĐMST mới được ban hành và thống nhất trong quá trình triển khai, tổ chức thực hiện; những kiến nghị, đề xuất của các Sở KH&CN đối với Bộ Khoa học và Công nghệ, các Bộ/ngành liên quan nhằm tháo gỡ các khó khăn, thúc đẩy phát triển KH&CN, phát triển kinh tế- xã hội của các tỉnh, thành phố trong vùng.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận về nhiệm vụ, giải pháp phát triển KH,CN&ĐMST giai đoạn 2023-2025 và định hướng những năm tiếp theo đồng thời chia sẻ về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai hoạt động KH,CN&ĐMST ở địa phương, đặc biệt là vấn đề liên quan đến xử lý tài sản hình thành từ nhiệm vụ KH&CN sử dụng ngân sách nhà nước đang bị vướng bởi Nghị định số 70/2018/NĐ-CP của Chính phủ.

Theo các đại biểu, để phát triển KH&CN trong vùng thời gian tới cần tiếp tục bám sát quan điểm và triển khai có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp, nội hàm về phát triển KH,CN&ĐMST đã được nêu tại Nghị quyết số 26-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; các Nghị quyết của Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện các Nghị quyết của Bộ Chính trị nêu trên. Tổ chức triển khai hiệu quả Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và ĐMST giai đoạn đến năm 2030 gắn với đặc điểm, lợi thế phát triển KH&CN của vùng và từng địa phương.

Theo đó, các địa phương trong Vùng cần thực hiện rà soát, điều chỉnh, bổ sung hoặc ban hành mới văn bản để triển khai hiệu quả các quan điểm chỉ đạo, nhiệm vụ, giải pháp về phát triển KHCN&ĐMST trong các văn bản của Đảng, Nhà nước; xây dựng các nhiệm vụ cụ thể, có trọng tâm trọng điểm về KH,CN&ĐMST, khẳng định rõ nét vai trò của KHCN&ĐMST trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế -xã hội nhanh, bền vững của từng địa phương trong Vùng.

Cần có giải pháp huy động hiệu quả các nguồn lực và nâng cao tiềm lực KH&CN để các địa phương cân đối bảo đảm chi tối thiểu đạt 2% tổng chi ngân sách địa phương cho KH&CN, đặc biệt là chi triển khai các nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh/thành phố, các nhiệm vụ cấp thiết phát sinh, các sản phẩm chủ lực của địa phương; tăng cường huy động kinh phí ngoài ngân sách nhà nước, đối ứng của doanh nghiệp trong triển khai các nhiệm vụ KH&CN.

Chú trọng đầu tư, nâng cao tiềm lực cho các đơn vị sự nghiệp KH&CN công lập tại địa phương; đào tạo, nâng cao chất lượng nhân lực KH&CN. Đầu tư, phát triển một số trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các tổ chức nghiên cứu, trường đại học trong vùng; Hỗ trợ và đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Đại học Đà Nẵng, Trường Đại học Tây Nguyên và một số trường đại học, viện nghiên cứu trong vùng để phát triển thành những trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học phát triển công nghệ mạnh, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho vùng và cả nước. Tiếp tục nâng cấp hạ tầng thông tin, cơ sở dữ liệu KH&CN có khả năng chia sẻ, kết nối liên thông với cơ sở dữ liệu quốc gia về KH&CN để phục vụ công tác lãnh đạo, quản lý và nghiên cứu khoa học trên địa bàn.

Tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý về tiêu chuẩn đo lường chất lượng; sở hữu trí tuệ; an toàn bức xạ và hạt nhân; thông tin, thống kê KH&CN. Tiếp tục đẩy mạnh phát triển thị trường KH&CN, trong đó tập trung hình thành các tổ chức dịch vụ, tư vấn, môi giới, xúc tiến chuyển giao, thương mại hóa công nghệ; kết nối và phát huy hiệu quả các sàn giao dịch công nghệ của vùng với các sàn giao dịch trong nước và quốc tế. Tăng cường thẩm tra, thẩm định công nghệ đối với các dự án trước khi cấp phép đầu tư. Tiếp tục phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo vùng; thúc đẩy kết nối chuỗi giá trị trong các ngành nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ. Triển khai hiệu quả Bộ chỉ số ĐMST địa phương (PII) tại các địa phương trong vùng.

Đẩy mạnh phát triển liên kết vùng, nhất là liên kết các ngành, doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu, trường đại học trong nội vùng và với các vùng khác trong tổ chức và thực hiện các nhiệm vụ KH&CN, đặc biệt là ứng dụng KHCN trong sản xuất, chế biến các sản phẩm nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản theo chuỗi vượt qua ranh giới địa phương,…

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt khẳng định, đối với những kiến nghị, đề xuất của địa phương gửi đến Bộ KH&CN, Bộ trưởng chỉ đạo các đơn vị chức năng của Bộ căn cứ theo chức năng, nhiệm vụ được phân công, chủ động nghiên cứu, tiếp tục trao đổi, hướng dẫn địa phương tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc. Đồng thời, lắng nghe ý kiến của địa phương, tham mưu đề xuất cho Lãnh đạo Bộ xem xét, quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Bộ.

“Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập các Hội đồng điều phối vùng nhằm đổi mới cơ chế điều phối, thúc đẩy liên kết, phát triển kinh tế - xã hội của vùng phát triển nhanh, bền vững, bảo vệ môi trường và bảo đảm quốc phòng - an ninh. Phát triển KH&CN vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cần bám sát quan điểm đẩy mạnh liên kết vùng để phát huy cao nhất tiềm năng, lợi thế của các vùng, mang lại hiệu quả, giá trị bền vững”, Bộ trưởng cho biết thêm.

Trong khuôn khổ của Hội nghị này, ngày 12/10/2023 đã diễn ra  Hội thảo khoa học “KHCN&ĐMST phuc vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững vùng Nam Trung Bộ - Tây Nguyên” với sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học, cán bộ lãnh đạo, quản lý. Hội thảo đã thảo luận các giải pháp KH&CN triển khai các Nghị quyết về phát triển vùng Tây Nguyên và vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ. Nhiều ý kiến đóng góp, trao đổi, thảo luận thẳng thắn, cởi mở đã cung cấp thông tin, đề xuất được một số giải pháp nhằm phát triển KH&CN vùng Nam Trung bộ và Tây Nguyên gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh.