Ngày 24/5, tại thành phố Buôn Ma Thuột, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Đắk Lắk tổ chức “Hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng bền vững”. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thiên Văn cùng chủ trì Hội nghị.  

Đại biểu dự Hội nghị.

Dự hội nghị có đồng chí Nguyễn Đình Trung - Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương; đại diện các Cục, Vụ, Trung tâm trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường; lãnh đạo các tỉnh trồng sầu riêng; doanh nghiệp sản xuất, chế biến, xuất khẩu sầu riêng; hợp tác xã, đại diện vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng ...

Theo báo cáo tại hội nghị, sầu riêng đang tăng rất nóng cả về sản lượng lẫn diện tích, bất chấp nhiều khuyến cáo từ cơ quan chuyên môn, dự đoán sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới. Diện tích sầu riêng tăng từ 32.000 ha (năm 2015) lên hơn 178.000 ha (năm 2024), trung bình tăng 16.300 ha/năm. Tốc độ tăng sản lượng sầu riêng khoảng 126.000 tấn/năm. Sản lượng sầu riêng năm 2024 đạt trên 1,5 triệu tấn. Đến nay, Tổng cục Hải Quan Trung Quốc đã phê duyệt 1.527 mã số vùng trồng và 299 mã cơ sở đóng gói sầu riêng của Việt Nam.

Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đạt hơn 277 triệu USD. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đạt hơn 3 tỷ USD. Thị trường xuất khẩu sầu riêng chính của Việt Nam là Trung Quốc (năm 2024 chiếm 97,2%), do đó kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sẽ bị ảnh hưởng khi có bất kỳ sự biến động nào từ thị trường tỷ dân này. Năm 2025, Việt Nam vẫn là nhà cung cấp sầu riêng lớn thứ hai cho Trung Quốc, nhưng có sự sụt giảm nghiêm trọng tới 71,3% về lượng và 74% về kim ngạch. Thị phần sầu riêng của Việt Nam tại Trung Quốc giảm từ 42,1% (năm 2024) xuống còn 28,2%.

Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thiên Văn phát biểu tại Hội nghị.

Thực tiễn cho thấy, ngành hàng sầu riêng Việt Nam đang đối diện với những thách thức như: tình trạng tăng trưởng nóng về sản lượng, diện tích và quy mô xuất khẩu; yêu cầu kỹ thuật của các nước nhập khẩu ngày càng nghiêm ngặt; quản lý chất lượng sầu riêng chưa hiệu quả; nhận thức và trách nhiệm của vùng trồng, doanh nghiệp còn hạn chế; công nghệ bảo quản, chế biến còn đơn giản, chưa đồng bộ, phụ thuộc chủ yếu vào xuất tươi. Bên cạnh đó, sự vào cuộc của các địa phương chưa rõ nét; chưa hoàn thiện cơ sở pháp lý, kỹ thuật và quy trình kiểm soát toàn chuỗi sản xuất - xuất khẩu. Ngoài ra, sầu riêng Việt còn phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và sự cạnh tranh quyết liệt của các quốc gia sản xuất sầu riêng khác.

Phát biểu tại Hội nghị, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thiên Văn cho biết: Diện tích sầu riêng của Đắk Lắk hiện đạt 38.800 ha, dẫn đầu diện tích sầu riêng cả nước (chiếm 21,7%). Đến nay, tỉnh có 39 mã cơ sở đóng gói, 268 mã số vùng trồng sầu riêng với diện tích khoảng 7.500 ha. Thông qua hội nghị, UBND tỉnh Đắk Lắk kiến nghị Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường quan tâm, xem xét chỉ đạo cơ quan chuyên môn nghiên cứu ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu nguyên liệu, chất tạo màu, làm chín đều, bảo quản sầu riêng trong thời gian sớm nhất; đồng thời bố trí thành lập các Trung tâm kiểm nghiệm an toàn thực phẩm, Trung tâm kiểm dịch thực vật và Cơ sở chiếu xạ tại Đắk Lắk để thuận tiện cho việc giám sát, kiểm soát dư lượng các hoạt chất, đối tượng kiểm dịch ngay tại địa phương. Bên cạnh đó, UBND tỉnh kiến nghị Bộ nghiên cứu, xây dựng Đề án phát triển sầu riêng chất lượng cao gắn với việc xây dựng thương hiệu quốc gia đối với sản phẩm sầu riêng Việt Nam, trong đó tỉnh Đắk Lắk là địa phương làm điểm để nhân rộng mô hình.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy phát biểu tại Hội nghị.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy, thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng với chính quyền các địa phương đã triển khai hàng loạt biện pháp nhằm tổ chức lại sản xuất, tăng cường quản lý, kiểm soát chất lượng sản phẩm sầu riêng theo chuỗi, từ khâu sản xuất, đến sơ chế, đóng gói, xuất khẩu; đồng thời chủ động làm việc với cơ quan chức năng của nước nhập khẩu để tháo gỡ khó khăn, khơi thông dòng chảy xuất khẩu sầu riêng, qua đó đạt được những kết quả tích cực bước đầu. Mặc dù vậy, ngành hàng sầu riêng vẫn đang đối mặt với những khó khăn, thách thức rất lớn, đòi hỏi phải có ngay những biện pháp ứng phó kịp thời, cũng như định hình lại toàn bộ ngành hàng sầu riêng, từ khâu tổ chức sản xuất, quản lý vùng trồng, kiểm soát chất lượng, phát triển thị trường đến cơ cấu sản phẩm và phân khúc tiêu dùng theo hướng bền vững. Hội nghị tập trung thảo luận các nội dung trọng tâm như: phân tích, đánh giá thực trạng tăng trưởng "nóng" về sản xuất và xuất khẩu của ngành hàng sầu riêng; tìm giải pháp nâng cao năng lực kiểm nghiệm, truy xuất nguồn gốc, kiểm dịch và kiểm soát chất lượng, đặc biệt là đối với vùng trồng và cơ sở đóng gói để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các thị trường nhập khẩu, trọng tâm là thị trường Trung Quốc.

Bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu phát biểu tại Hội nghị.

Cũng tại hội nghị, đại biểu đã được thông tin về tổng quan tình hình sản xuất và mở cửa thị trường đối với sầu riêng Việt Nam; tình hình tiêu thụ và hệ thống phòng kiểm nghiệm an toàn thực phẩm đối với sầu riêng xuất khẩu. Các doanh nghiệp, địa phương đã thảo luận các vấn đề bất cập, đề xuất, kiến nghị xung quanh tình hình xuất khẩu sầu riêng hiện nay; thảo luận, góp ý kiến vào dự thảo Thông tư Hướng dẫn quản lý mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói để Bộ sớm hoàn thiện, ban hành.