Hội đồng Điều phối vùng Tây Nguyên vừa tổ chức hội nghị nhằm lấy ý kiến lãnh đạo các bộ, ngành trung ương, các địa phương trong khu vực cùng các chuyên gia và nhà khoa học tham gia góp ý, đề xuất về dự thảo quy hoạch vùng Tây Nguyên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Hội nghị Hội đồng điều phối vùng Tây Nguyên họp lần thứ hai. (Ảnh: MPI)

Dự thảo quy hoạch vùng Tây Nguyên đã đưa ra những đề xuất đột phá nhằm thay đổi tư duy phát triển vùng, tận dụng cơ hội và giải quyết các vấn đề cản trở, hướng đến mục tiêu phát triển Xanh - Hài hoà - Bền vững.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, xác định rõ vị trí vai trò của quy hoạch, ngay từ những ngày đầu tổ chức lập Quy hoạch vùng Tây Nguyên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành và các địa phương trong vùng để triển khai lập quy hoạch vùng. Quy hoạch vùng được xây dựng nghiêm túc, bài bản, công phu, khoa học, trên cơ sở cụ thể hóa Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Đơn vị tư vấn lập quy hoạch đề xuất phương án liên kết vùng Tây Nguyên -Ảnh : MPI

Dự thảo Quy hoạch vùng Tây Nguyên đã đưa ra những đề xuất đột phá nhằm thay đổi tư duy phát triển vùng, tận dụng cơ hội và giải quyết các vấn đề cản trở. Quy hoạch cũng nhấn mạnh việc phát triển các ngành kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và tận dụng văn hóa Tây Nguyên như một động lực cho sự phát triển và hội nhập của vùng. Đồng thời, phát triển vùng Tây Nguyên theo mô hình "3 cực - 3 tiểu vùng - 5 hành lang". Trong đó, 3 cực phát triển là Tp. Pleiku, Tp. Buôn Ma Thuột và Tp. Đà Lạt. 3 tiểu vùng bao gồm: Bắc Tây Nguyên (gồm có 2 tỉnh là Kon Tum và Gia Lai), Trung Tây Nguyên (gồm 1 tỉnh là Đắk Lắk), Nam Tây Nguyên (gồm có 2 tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng). Còn 5 hành lang gồm 4 hành lang cao tốc và 1 hành lang cửa khẩu. Quy hoạch vùng Tây Nguyên hướng tới thúc đẩy hình thành các trung tâm kinh tế tổng hợp, chuyên ngành của vùng theo lợi thế và vị thế để trở thành các cực tăng trưởng...

Tham gia ý kiến tại hội nghị, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Ngọc Nghị nhấn mạnh, tỉnh Đắk Lắk nhất trí cao với nội dung dự thảo Báo cáo tổng hợp Quy hoạch vùng Tây Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, hồ sơ quy hoạch lần này được chuẩn bị chu đáo, công phu và đã được tiếp thu các ý kiến tham gia góp ý của các cơ quan, địa phương.

Tỉnh Đắk Lắk đề xuất trong hồ sơ Quy hoạch vùng Tây Nguyên cần bổ sung thêm định hướng mở về phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất cho các địa phương trong trường hợp Trung ương bổ sung, điều chỉnh chỉ tiêu về đất đai. Việc bổ sung định hướng trên sẽ tháo gỡ cho các địa phương trong quá trình lập Quy hoạch tỉnh, đồng thời, định hướng dài hạn về nhu cầu sử dụng đất của địa phương; nguồn lực đầu tư từ ngân sách nhà nước và các nguồn vốn ngoài ngân sách đóng góp vào sự phát triển chung của khu vực Tây Nguyên  để làm đòn bẩy phát triển cho vùng;

GS.TS. Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định: Hiện nay Tây Nguyên đang cơ bản chỉ tận khai tài nguyên có sẵn chứ chưa tạo ra động lực phát triển mới và lợi thế mới. Tây Nguyên cần phát triển theo chuỗi, chứ không nên phát triển theo nhóm ngành, tách hướng phát triển thành các ngành. Ngoài ra, Tây Nguyên là vùng đông DTTS và chính sách phát triển nên phải ưu tiên để giúp cho Tây Nguyên phát triển.

Bên cạnh đó, lãnh đạo các tỉnh ở khu vực Tây Nguyên tham dự hội nghị đã có những đóng góp cho bản dự thảo. Các ý kiến góp ý xoay quanh nội dung liên quan đến việc đẩy nhanh thực hiện các dự án cao tốc, thực hiện nghị quyết số 326 của Thủ tướng chính phủ về phân bổ chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất quốc gia (2021 - 2023), giải quyết các khó khăn do quy hoạch chồng lấn lên nhau. Đồng thời, thống nhất về mô hình "3 tiểu vùng - 3 cực tăng trưởng - 5 hành lang kinh tế" cho vùng Tây Nguyên. Theo đó, cần bổ sung, làm rõ thêm về các hành lang kinh tế, đặc biệt là hạ tầng giao thông kết nối vùng nhằm khắc phục những "điểm nghẽn", tạo động lực cho phát triển vùng Tây Nguyên....

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị. (Ảnh: MPI)

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: Với sự quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự nỗ lực của các Bộ, ngành và địa phương trong vùng, cũng như sự góp sức chung tay của các chuyên gia, nhà khoa học, Quy hoạch vùng Tây Nguyên với tư duy, tầm nhìn mới, mở ra cơ hội, không gian phát triển mới sẽ sớm đi vào cuộc sống, là cơ sở đặc biệt quan trọng để các cấp, các ngành, địa phương nghiên cứu xây dựng và triển khai thực hiện những chính sách, kế hoạch, chương trình phát triển, các dự án đầu tư và góp phần giúp cho vùng Tây Nguyên sẽ có những bước phát triển nhanh và bền vững. Đề nghị chi tiết nội dung và nguồn lực Trung ương bố trí trong giải pháp về huy động vốn đầu tư nêu tại hồ sơ Quy hoạch vùng Tây Nguyên.

 Trên cơ sở ý kiến của Hội đồng Điều phối vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tập trung nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ quy hoạch vùng để thẩm định để trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 12/2023.

* Nhận diện, đề xuất 6 nội dung đột phá cho vùng Tây Nguyên

Hội nghị đã nghiên cứu và đưa ra những nhận diện, đề xuất có tính mới, đột phá.

Thứ nhất, Quy hoạch khẳng định quan điểm phải đổi mới tư duy về phát triển vùng, chủ động nắm bắt, tận dụng các cơ hội, tập trung nguồn lực giải quyết các điểm nghẽn, mâu thuẫn, xung đột, cản trở trong phát triển. Trong đó, việc quan trọng là phải tạo các cơ chế, chính sách để hình thành các động lực tăng trưởng mới, không gian phát triển mới.

Thứ hai, Quy hoạch vùng nhấn mạnh yêu cầu phát triển kinh tế nhanh và bền vững dựa trên khai thác các nguồn lực và động lực tăng trưởng mới một cách bền vững. Chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp hiệu quả cao, dựa trên ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số. Phát triển kinh tế phải có trọng tâm trọng điểm tập trung vào các ngành có lợi thế như: nông nghiệp, du lịch, công nghiệp chế biến, năng lượng tái tạo. Từng bước tái cơ cấu và phát triển kinh tế vùng theo hướng ưu tiên phát triển các ngành kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Đưa văn hóa Tây Nguyên trở thành động lực, nền tảng cho phát triển và hội nhập của Vùng. Bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa, giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa của các dân tộc đồng bào thiểu số. Bảo đảm an ninh, quốc phòng là nhiệm vụ hàng đầu của Tây Nguyên với cả nước. Tăng cường củng cố tiềm lực quốc phòng, giữ vững thế trận an ninh nhân dân. Xây dựng và phát triển vùng Tây Nguyên phải kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế văn hóa, xã hội và bảo vệ tài nguyên, môi trường gắn chặt với quốc phòng, an ninh và đối ngoại.

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng (hàng trước, thứ 5 từ phải sang) chụp ảnh cùng lãnh đạo các tỉnh trong vùng Tây Nguyên. Ảnh: Đức Thụy

Thứ ba, tổ chức không gian Vùng được xác lập trên cơ sở tuân thủ các không gian bảo tồn tự nhiên, sinh thái, môi trường; tuân thủ không gian cho các khu vực an ninh, quốc phòng; phát huy lợi thế và điều kiện phát triển đặc thù của từng tiểu vùng; nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên thiên nhiên, bảo tồn hệ sinh thái. Phát triển vùng Tây Nguyên theo mô hình “3 cực – 3 tiểu vùng – 5 hành lang”. Trong đó: 3 cực phát triển gồm: thành phố Pleiku, thành phố Buôn Ma Thuột và thành phố Đà Lạt. 3 tiểu vùng gồm: Tiểu vùng Bắc Tây Nguyên (gồm có 2 tỉnh là Kon Tum và Gia Lai); Tiểu vùng Trung Tây Nguyên (gồm 1 tỉnh là Đắk Lắk); Tiểu vùng Nam Tây Nguyên ( gồm có 2 tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng). 05 hành lang kinh tế gồm: (i) Hành lang kinh tế Đông Tây; (ii) Hành lang kinh tế Bờ Y - Pleiku - Quy Nhơn; Hành lang Mundulkiri - Đắk Lắk - Phú Yên; (iii) Hành lang kinh tế dọc cao tốc Buôn Ma Thuột - Khánh Hòa; (iv) Hành lang kinh tế dọc cao tốc Dầu Giây - Đà Lạt - Nha Trang; (v) Hành lang kinh tế Bu Prăng - Gia Nghĩa - Bảo Lộc - Bình Thuận.

Thứ tư, Quy hoạch vùng hướng tới thúc đẩy hình thành các trung tâm kinh tế tổng hợp, chuyên ngành của vùng theo lợi thế và vị thế để trở thành các cực tăng trưởng của Vùng. Phát triển đô thị và các điểm dân cư nông thôn phù hợp với các điều kiện đặc trưng về tự nhiên, bản sắc văn hóa. Ưu tiên bố trí ổn định các điểm dân cư của đồng bào dân tộc thiểu số, phù hợp với tập quán và phương thức sản xuất mới. Đảm bảo, giải quyết căn bản vấn đề đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Thứ năm, Quy hoạch vùng đưa ra các phương hướng phát triển kết cấu hạ tầng nhằm hướng tới mục tiêu kết cấu hạ tầng Tây Nguyên được kết nối đồng bộ trong đó hạ tầng số, hạ tầng giao thông là các nền tảng quan trọng thúc đẩy Tây Nguyên kết nối với các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, hội nhập kinh tế quốc tế.

Thứ sáu, tiếp tục duy trì ổn định các vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài và sinh cảnh, khu rừng lịch sử cảnh quan có giá trị đa dạng sinh học cao; bảo tồn nguồn gen động thực vật rừng quý hiếm trong các khu rừng đặc dụng; tập trung xây dựng, củng cố các khu rừng phòng hộ nguồn theo các bậc thang thủy điện trên sông Srêpốk, sông Ba. Phát triển rừng sản xuất: trồng rừng nguyên liệu, nông lâm kết hợp, lâm sản ngoài gỗ; lâm nghiệp cộng đồng, dân tộc thiểu số; phát triển lâm nghiệp đô thị; Phát triển công nghiệp chế biến, thương mại lâm sản. Từng bước thay thế nguồn nước ngầm bằng nguồn nước mặt. Nguồn nước ngầm cũng như các nhà máy sử dụng nước ngầm sẽ được chuyển đổi thành nguồn dự trữ để tăng an toàn cấp nước...