Sáng 24/12, Trung tâm nghiên cứu Lâm nghiệp nhiệt đới (Tropenbos Việt Nam) tổ chức Hội thảo tham vấn trực tuyến về đề xuất áp dụng phương án chi trả dịch vụ môi trường rừng với hoạt động sản xuất cà phê.

Các đại biểu tham dự cuộc họp

Hội thảo nhằm chia sẻ kết quả thực hiện hoạt động chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) của tỉnh Đắk Lắk trong thời gian qua, định hướng và tham vấn các bên liên quan về đề xuất áp dụng phương án chi trả dịch vụ môi trường với hoạt động sản xuất cà phê ở Tây Nguyên.

Theo chia sẻ của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Đắk Lắk, từ năm 2013 đến nay, đơn vị đã thu phí DVMTR từ các công ty thủy điện, cơ sở sản xuất nước sạch, các cơ sở sản xuất công nghiệp có sử dụng nước từ nguồn nước dùng cho sản xuất công nghiệp. Từ năm 2013-2020, đơn vị này thu được 521.629 triệu đồng tiền DVMTR và đã trả cho chủ rừng để bảo vệ rừng tự nhiên.

Tiến sĩ Nguyễn Chí Thành, Thành viên Nhóm xây dựng chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng của Việt Nam (PFES) báo cáo tại hội thảo

Các chuyên gia cho rằng, sản xuất cà phê sử dụng khá nhiều nguồn nước tự nhiên nhưng chưa đóng góp cho quỹ bảo vệ rừng. Tây Nguyên có trên 600 nghìn héc-ta cà phê. Mỗi năm, 1 héc-ta cà phê sử dụng khoảng 3.000-4.000m3 nước. Do đó, việc tiến tới thu phí hoạt động sản xuất cà phê để có nguồn kinh phí đầu tư là bảo vệ rừng tự nhiên.

 Theo đánh giá của các chuyên gia, việc đầu tư kinh phí cho hoạt động bảo vệ rừng là cần thiết và đã được Nhà nước quan tâm thông qua chính sách chi trả DVMTR. Nguồn kinh phí này được lấy từ các hoạt động có sử dụng nguồn nước như thủy điện, nhà máy sản xuất nước sạch…

Tuy nhiên, để mở rộng thêm nguồn thu cho hành trình bảo vệ bền vững tài nguyên rừng, các chuyên gia đề xuất nên mở rộng để hoạt động sản xuất cà phê; đây không phải hành động tận thu mà thể hiện trách nhiệm, mối quan hệ đôi bên cũng có lợi nhằm bảo vệ hệ sinh thái rừng, đảm bảo phát triển cà phê bền vững.

Ông Trần Hữu Nghị - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Lâm nghiệp nhiệt đới phát biểu tại hội thảo

Tại hội thảo, các đại biểu cho rằng, các điều kiện áp dụng chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng trong trường hợp trồng cà phê ở Tây Nguyên, hiện đối tượng trồng cà phê chưa có trong quy định của Luật LN là đối tượng phải trả tiền DVMTR vì việc sử dụng nước tưới cà phê chưa được xác định là một loại DVMTR để thực hiện chi trả.

Do đó, các tỉnh cần thời gian, lộ trình để đưa ý tưởng trên trở thành chính sách thể hiện trong quy định pháp luật. Đơn vị chủ trì nghiên cứu cần tham khảo các mô hình đã được triển khai trên thế giới, tham vấn chuyên gia, nhà khoa học; phối hợp các cơ quan nhà nước tiếp cận vấn đề phù phợp để trả lời cho được câu hỏi ai là người trả phí, trả cho ai, trả như thế nào; nông dân trả hay doanh nghiệp, nhà rang xay hay người tiêu dùng trả…

Cùng với đó, các tỉnh cần quan tâm lập đề án thí điểm trong một phạm vi thích hợp dựa trên các kết quả điều tra nghiên cứu,  tham vấn đối tượng phải chi trả tiền. Các cơ quan liên quan, địa phương và UBND xã trên địa bàn thí iểm trình UBND tỉnh và HĐND tỉnh. Cần phải xác định nguồn nước tưới cà phê lấy từ đâu; và thuộc Chủ rừng nào quản lý; Nghiên cứu kỹ việc sử dụng nước của đối tượng trồng cà phê; Cần điều tra, phân loại đối tượng trồng cà phê: Nghiên cứu quy chế quản lý, sử dụng nguồn tiền DVMTR thu được từ trồng cà phê.