Ngày 19/7, tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, Viện Kinh tế Việt Nam - Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam phối hợp với Đại học Đông Á tổ chức Hội thảo khoa học “Phát triển nông nghiệp tuần hoàn: Kinh nghiệm trong nước và quốc tế”.

Tham dự hội thảo có lãnh đạo trường Đại học Tây Nguyên, các nhà khoa học và đại diện các sở, ban, ngành, địa phương của tỉnh Đắk Lắk.

Quang cảnh hội thảo

Báo cáo đề dẫn hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Lan Hương, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam cho biết, Hội thảo khoa học “Phát triển nông nghiệp tuần hoàn: Kinh nghiệm trong nước và quốc tế” nằm trong khuôn khổ đề tài cấp tỉnh “Thực trạng phát triển các mô hình nông nghiệp tuần hoàn ở tỉnh Đắk Lắk và kiến nghị giải pháp” do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Lắk là cơ quan chủ quản.

PGS.TS Trần Thị Lan Hương, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam phát biểu đề dẫn

Thông qua các trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong nước và quốc tế nói chung, thực trạng phát triển nông nghiệp tuần hoàn ở Đắk Lắk nói riêng, hội thảo nhằm nhận diện các điều kiện, khả năng và thực trạng phát triển nông nghiệp tuần hoàn ở tỉnh Đắk Lắk, tìm hiểu một số mô hình nông nghiệp tuần hoàn đang triển khai trên địa bàn tỉnh, từ đó tìm giải pháp hoàn thiện các mô hình và khuyến nghị chính sách phát triển kinh tế bền vững theo mô hình nông nghiệp tuần hoàn.

TS. Trần Ngọc Thanh, Viện Nông nghiệp và PTNT Tây Nguyên, Trường Đại học Đông Á chia sẻ tham luận

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Lan Hương, nông nghiệp tuần hoàn đang là một xu hướng được nhiều quốc gia trên thế giới lựa chọn phát triển để thích ứng với biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, cạn kiệt và lãng phí tài nguyên và hướng đến phát triển bền vững. Nông nghiệp tuần hoàn được hiểu là quá trình sản xuất theo chu trình khép kín mà hầu hết các chất thải được quay trở lại làm nguyên liệu cho quá tình sản xuất. Chất thải và phụ liệu của quá trình sản xuất này là đầu vào của quá trình sản xuất khác, nhằm tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khoẻ con người. Trọng tâm ưu tiên của chiến lược phát triển nông nghiệp tuần hoàn được dựa trên sinh khối, phân bón hữu cơ sản xuất từ chất thải nông nghiệp, tuần hoàn nước và sử dụng hiệu quả nguồn nước, ngăn chặn chất thải thực phẩm.

Các nhà khoa học cho rằng, các địa phương cần ưu tiên ban hành đề án phát triển kinh tế nông nghiệp tuần hoàn góp phần nâng cao đời sống của nhân dân, cải thiện sinh kế cộng đồng

Tại Việt Nam, nông nghiệp tuần hoàn được xác định là một trong những ưu tiên trong phát triển nông nghiệp bền vững, phục vụ Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045. Việt Nam đã xây dựng lộ trình, cơ chế, chính sách, pháp luật để hình thành và vận hành mô hình kinh tế tuần hoàn, khuyến khích phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn để sử dụng tổng hợp và hiệu quả đầu ra của quá trình sản xuất. Các địa phương trong cả nước cũng đang nỗ lực hưởng ứng chiến lược này và phát triển các mô hình nông nghiệp tuần hoàn đa dạng, phong phú về hình thức, quy mô và hiệu quả sản xuất.

TS. Bùi Thu Trang- Viện Kinh tế Việt Nam chia sẻ một số kết quả nghiên cứu thực trạng phát triển nông nghiệp tuần hoàn ở tỉnh Đắk Lắk.

Hiện nay, có nhiều mô hình nông nghiệp tuần hoàn đang triển khai hiệu quả trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: Mô hình ứng dụng phân bón hữu cơ từ phụ phẩm rơm rạ, phân động vật, các phụ phẩm loại thải từ trồng trọt. Mô hình tiết chế hoá hạn chế sử dụng phân hoá học, thuốc trừ sâu, thuốc thú ý, thuốc kích thích tăng trưởng… bằng các kỹ thuật bao trái, tìm giống kháng sâu bọ, sử dụng phân vi sinh.

Mô hình kết hợp trồng trọt - chăn nuôi, thủy sản. Mô hình lúa - tôm, lúa - cá, mô hình nông - lâm kết hợp, mô hình vườn - rừng, mô hình vườn - ao - chuồng - rừng… Nhiều mô hình đã  mang lại nhiều giá trị cho sản xuất nông nghiệp, tiết kiệm chi phí sản xuất, giảm khí thải, giảm phá rừng, bảo đảm hệ sinh thái nông nghiệp và cải thiện chất lượng tài nguyên đất và nước.

Tại tỉnh Đắk Lắk đã có nhiều mô hình nông nghiệp theo hướng tuần hoàn mang lại hiệu quả kinh tế cao, chẳng hạn như: Mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao dưa lưới Nhật Bản, nấm Linh Chi, hoa lan, trồng ớt chuông, trồng ca cao xen chuối Nam Mỹ; mô hình tiết kiệm tưới; công nghệ nhân giống; mô hình sản xuất theo chứng nhận cà-phê bền vững; các mô hình sản xuất có giấy chứng nhận VietGap…. Tuy nhiên, các mô hình nông nghiệp tuần hoàn đang ứng dụng tại Việt Nam nói chung và tỉnh Đắk Lắk nói riêng còn nhiều vấn đề cần phải bàn.

Cụ thể, quy mô sản xuất nhỏ lẻ và tập quán canh tác nông nghiệp tuyến tính chạy theo lợi nhuận trước mắt còn khó thay đổi, nên khả năng ứng dụng nông nghiệp tuần hoàn không được phổ biến trên diện rộng. Người dân được tập huấn thực hành nông nghiệp tuần hoàn nhưng chưa có tư duy nông nghiệp hàng hoá nên các mô hình này phần lớn mang tính tự phát và học hỏi lẫn nhau. Nhận thức và tư duy về kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, sản phẩm nông nghiệp bảo vệ môi trường còn hạn chế. Áp dụng kinh tế tuần hoàn nào là phù hợp chưa được nghiên cứu cụ thể, đánh giá đúng thực chất. Sản xuất theo chuỗi giá trị, có chứng nhận, đạt tiêu chuẩn chưa phổ biến nên khi áp dụng phương thức sản xuất theo hướng kinh tế nông nghiệp tuần hoàn gắn với tiêu thụ sản phẩm, đạt kết quả kinh tế cao đặt ra nhiều thách thức. Chuyển đổi phương thức sản xuất theo hướng kinh tế nông nghiệp tuần hoàn ngoài tư duy, nhận thức còn cần đến khoa học kỹ thuật, công nghệ, tài chính… nhưng hiện nay còn hạn chế, khó tiếp cận… 

Tại hội thảo, các nhà khoa học cho rằng, mục tiêu của kinh tế nông nghiệp tuần hoàn là nâng cao đời sống của nhân dân, cải thiện sinh kế cộng đồng ở địa phương; sản xuất có trách nhiệm, bảo vệ môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu. Sản phẩm kinh tế nông nghiệp tuần hoàn được thị trường chấp nhận; chi phí sản xuất thấp, hiệu quả kinh tế cao và góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu của Đảng, Nhà nước về kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh…

Vì vậy, để phát triển mạnh mẽ, hiệu quả nền nông nghiệp tuần hoàn, cải thiện và nâng cao đời sống khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, các nhà khoa học kiến nghị đề xuất tỉnh Đắk Lắk cần hoàn thiện thể chế, chính sách nhằm tạo hành lang pháp lý cho việc hình thành, phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, phát triển nông thôn. Nghiên cứu phát triển và làm chủ các công nghệ tái chế, tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp.

Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ lao động nghiên cứu, triển khai công nghệ xử lý phụ phẩm trong nông nghiệp, đầu tư nghiên cứu và chuyển giao khoa học kỹ thuật trong xử lý phụ phẩm nông nghiệp.

Thúc đẩy sự tham gia của các khu vực tư nhân, các tổ chức, từng hộ nông dân vào chuỗi giá trị nông sản tuần hoàn về dinh dưỡng, tuần hoàn nước, tuần hoàn năng lượng, tuần hoàn phụ phẩm; các mô hình tăng cường sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên đất, nước, năng lượng.

Huy động, xúc tiến các dự án đầu tư nước ngoài đáp ứng các tiêu chí nông nghiệp tuần hoàn, trong đó chú trọng các dự án có tính chất liên lĩnh vực, liên kết vùng gắn với giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Phối hợp với các tổ chức, chuyên gia quốc tế hỗ trợ các địa phương trong việc tích hợp các nội dung phát triển nông nghiệp tuần hoàn trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương…