Gần đây, số lượng bệnh nhân nhập viện điều trị rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng ma túy tại bệnh viện Tâm thần tỉnh Đắk Lắk ngày càng gia tăng. Đa số bệnh nhân nhập viện trong tình trạng kích động mạnh, biểu hiện bằng những hành vi, như: gào thét, khóc lóc, đập phá, gây hấn, tấn công người khác và có ý tưởng tự sát …Đáng lo ngại, đối tượng mắc bệnh chủ yếu là lứa tuổi vị thành niên và thanh niên từ 15 đến dưới 30 tuổi, thậm chí có cả học sinh, sinh viên. 

Một trường hợp bị rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng ma túy đang điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Đắk Lắk

Theo thống kê của Khoa Động kinh nghiện chất, vật lý trị liệu, phục hồi chức năng- Bệnh viện Tâm thần Đắk Lắk, năm 2015 Khoa được thành lập, từ thời điểm đó cho đến nay Khoa đã tiếp nhận 300 trường hợp xác định tình trạng nghiện, trong đó điều trị chứng rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng ma túy là trên 200 trường hợp. Đáng chú ý, từ trước năm 2015, một năm bệnh viện chỉ tiếp nhận và điều trị khoảng 2 đến 3 trường hợp bị bệnh này nhưng từ sau năm 2015 trở đi, một năm khoa tiếp nhận từ 30 đến 40 trường hợp. Đơn cử từ đầu năm 2019 đến nay, khoa đã điều trị cho gần 30 trường hợp mắc bệnh. Trong số bệnh nhân đến điều trị có 80 % bệnh nhân có độ tuổi từ 15 đến dưới 30 tuổi. Đa phần bệnh nhân nghiện ma túy từ 2 năm trở lên. 

Bác sĩ Nguyễn Hữu Chương (Khoa Động kinh nghiện chất, vật lý trị liệu, phục hồi chức năng- Bệnh viện Tâm thần Đắk Lắk) cho biết: những người sử dụng ma túy (ma túy đá, cỏ Mỹ, bóng cười, cần sa…) cho rằng đó là những chất không gây nghiện, chỉ gây hưng phấn tức thời, tạo cảm giác sảng khoái, giải trí cho vui vẻ. Nhưng thực chất các loại ma túy nêu trên là một chất gây nghiện cực mạnh ngay ở lần đầu tiên sử dụng và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe. Khi sử dụng, ma túy sẽ tác động đến vùng cảm xúc, đặc biệt là vùng khoái cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến đường dẫn truyền Dopamine trong não giữa gây cảm giác hưng phấn, kích thích. Vì có tác động trực tiếp kích thích vào trung tâm Dopamine nên khiến người bệnh bị lệ thuộc và buộc phải sử dụng nó, hình thành tình trạng nghiện. Khi sử dụng ma túy 1 thời gian từ 6 tháng đến 1 năm, người sử dụng sẽ có những rối loạn về tâm thần và hành vi. Tùy vào mức độ sử dụng ma túy mà mỗi bệnh nhân có những rối loạn tâm thần và ảo giác khác nhau, như: rối loạn tư duy (nói năng lung tung, nói nhảm…), rối loạn hành vi (có những hành động nguy hiểm đối với những người xung quanh, như: chửi tục, chém, giết…), rối loạn cảm xúc (cảm xúc không ổn định, lúc cười, lúc khóc,…), rối loạn giác quan (nghe thấy tiếng chửi rủa, nghe thấy có người ra lệnh giết người, nhìn thấy ma quỷ, thần thánh, cảm giác có con gì bò trong người và không phân biệt được vị…). Chính những rối loạn này khiến bệnh nhân có những hành vi  gây nguy hiểm cho chính bản thân họ và những người xung quanh. Đơn cử có nhiều trường hợp trước khi vào viện, đã lên cơn tâm thần, sử dụng mảnh nhựa, mảnh chai cắt cổ tự tử, lấy dao chặt ngón tay, có trường hợp còn tự rạch bụng mình để cho con gì trong đó chui ra .v.v…

Thời gian gần đây, bệnh nhân Y. C. Byă 24 tuổi (ở xã Ea Kao, thành phố Buôn Ma Thuột) không thể ngủ được do nghiện ma túy. Tình trạng mất ngủ thường xuyên cộng với việc sử dụng ma túy khiến đầu óc Y. C. Byă vô cùng căng thẳng, dễ nổi nóng, dễ bị kích động, hoang tưởng, ảo giác, tự cắt cổ mình để tự tử vì có cảm giác như ai đang ra lệnh và gần đây nhất là Y. C đã cắt bộ phận sinh dục của mình. May mắn những lần tự sát đều được gia đình phát hiện kịp thời, khống chế và đưa vào bệnh viện điều trị. Nói thêm về trường hợp của Y. C. Byă, bác sĩ Nguyễn Hữu Chương cho hay: “Y. C. là bệnh nhân nghiện ma túy nhiều năm, đây là lần thứ 3 bệnh nhân nhập viện vì bị rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng ma túy. Sở dĩ bệnh nhân nhập viện điều trị liên tục là do sau mỗi lần xuất viện, bệnh nhân tiếp tục sử dụng ma túy khiến bệnh tái phát. Lần sau nhập viện thì đều nặng hơn lần đầu”. 

Còn bệnh nhân H.V.C, 26 tuổi (ở xã Ea H’Leo, huyện Ea H’Leo) cũng nghiện ma túy 3 năm nay. Vợ của C, chị Vi Thị Hoang cho hay: “Chồng tôi hay đi nhậu cùng với bạn bè và bị rủ rê dùng ma túy. Khoảng 1 năm sau khi sử dụng, thần kinh chồng tôi bắt đầu rối loạn, có triệu chứng nói nhảm, nói lung tung, hay đọc những câu thần chú không có ý nghĩa, có lúc thì chán nản, đòi tự tử, lúc thì cho mình là người có sức ảnh hưởng trong xã hội …Vì nhận thấy thần kinh không được bình thường nên gia đình đưa vào bệnh viện điều trị và được bác sĩ chẩn đoán bị rối loạn tâm thần và hành vi. Cũng vì nghiện ma túy lâu năm nên sau khi điều trị ổn định tại bệnh viện, được xuất viện về nhà, chồng tôi lại tiếp tục sử dụng ma túy và lại tiếp tục nhập viện đến nay đã không dưới 5 lần”.

Cũng theo bác sĩ Chương, tại bệnh viện Tâm thần Đắk Lắk, bệnh nhân vào viện điều trị và phục hồi khá hiệu quả bằng các phương pháp sử dụng các thuốc an thần kinh, tâm lý, liệu pháp. Thông thường từ sau 3 đến 5 tuần điều trị, các rối loạn tâm thần và hành vi sẽ giảm và hết, bệnh nhân có thể xuất viện. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp điều trị tại bệnh viện có tỷ lệ tái phát bệnh rất cao và nhập viện điều trị liên tục. Nguyên nhân chính là sau khi xuất viện, bệnh nhân thường không được quản lý chặt chẽ, tái nghiện sử dụng ma túy và đặc biệt không tuân thủ phác đồ điều trị của các y, bác sĩ. Vì vậy, để không tái phát bệnh rối tâm thần và hành vi, điều quan trọng nhất là người nhà phải quản lý bệnh nhân chặt chẽ, tách người nghiện ra khỏi môi trường có thể mua, tiếp cận với ma túy, đặc biệt tách họ khỏi bạn bè có thể rủ rê dùng ma túy. Nếu bệnh nhân sử dụng lại thì bệnh sẽ nhanh chóng tái phát và hậu quả lần sau sẽ khó lường và nguy hiểm hơn lần trước rất nhiều, bệnh nhân sẽ bị sa sút về trí tuệ.

Một thực trạng đáng lo ngại là hiện nay là có nhiều thanh, thiếu niên do thiếu sự quan tâm của gia đình, cộng với ảnh hưởng của phim ảnh, mạng xã hội hoặc bị bạn bè lôi kéo đã sa vào các tệ nạn xã hội, trong đó có sử dụng ma túy. Để ngăn ngừa hiểm họa do ma túy và các chất gây nghiện gây ra, các bậc phụ huynh cần chú ý, quản lý sát sao sinh hoạt hằng ngày của con em của mình. Khi thấy con em mình có những biểu hiện bất thường, nên phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra, ngăn chặn hành vi sử dụng ma túy, đồng thời đưa con em đến Trung tâm giáo dục cộng đồng, trường hợp nặng cần nhập viện điều trị. Việc điều trị sẽ bớt khó khăn và ít tốn kém hơn rất nhiều khi các rối loạn tâm thần và hành vi được phát hiện sớm và ngăn chặn kịp thời, tránh để xảy ra những hệ lụy đáng tiếc./.