Bảo hiểm Xã hội tự nguyện (BHXHTN) được áp dụng thực hiện từ ngày 01/01/2007, đây là một chính sách ưu việt và đầy tính nhân văn của Đảng và Nhà nước cho lao động tự do được tham gia và hưởng chế độ lương hưu khi hết tuổi lao động nhằm giảm bớt khó khăn, rủi ro khi về già. Trên địa bàn tỉnh, BHXHTN được triển khai từ năm 2008 nhưng đến nay số người tham gia còn ít, nhận thức người dân về quyền lợi khi tham gia BHXHTN còn hạn chế. Để tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này, Biên tập viên Cổng thông tin điện tử tỉnh đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Xuân – Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh về những giải pháp phát triển loại hình Bảo hiểm này trong thời gian đến.

Bà Nguyễn Thị Xuân – Phó Giám đốc Bảo hiểm Xã hội tỉnh trả lời phỏng vấn Cổng thông tin điện tử tỉnh

Bà đánh giá như thế nào về công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH TN trên địa bàn tỉnh thời gian qua?

Tính đến 31/7/2016, toàn tỉnh mới chỉ có 1.463 người tham gia BHXHTN. Đây là những người đã tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo luật quy định nên tham gia BHXHTN chứ chưa có trường hợp nào tham gia từ đầu. Tuy vậy, hiện nay công tác phát triển đối tượng tham gia BHXHTN còn gặp không ít khó khăn. Nếu so với thực tế  nguồn nhân lực lao động của tỉnh, tỷ lệ tham gia BHXHTN đạt thấp. Hầu hết các huyện, thị xã, thành phố đều có người tham gia BHXHTN, tuy nhiên tập trung nhiều ở các địa phương kinh tế phát triển, còn nhiều địa phương vùng sâu, vùng xa việc tiếp cận thông tin còn hạn chế nên không thu hút được thành phần tham gia loại hình bảo hiểm này.                        

Tham gia BHXHTN đem lại nhiều lợi ích thiết thực, nhưng vì sao loại hình bảo hiểm này chưa thực sự hấp dẫn nhiều đối tượng, bà có thể cho biết nguyên nhân do đâu?

Nguyên nhân cơ bản nhất là do công tác tuyên truyền còn một số hạn chế, chưa phù hợp với các nhóm đối tượng, người dân nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số chưa tiếp cận được chính sách BHXHTN. Hơn nữa, do cuộc sống còn nhiều khó khăn, người dân phải lo mưu sinh hằng ngày nên chưa quan tâm nhiều đến việc tham gia BHXHTN để lo cho tuổi già. Thêm vào đó, thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ là 20 năm nên người lao động khó có khả năng tham gia. Một nguyên nhân nữa là chính sách BHXHTN chưa thực sự hấp dẫn.

BHXHTN đã triển khai đến hệ thống bưu điện trên toàn tỉnh

Nếu thực hiện phép so sánh thực tế, theo quy định người sử dụng lao động theo hợp đồng từ đủ 3 tháng trở lên thì bắt buộc hằng tháng phải trích từ tổng quỹ tiền lương của đơn vị và của từng người lao động để đóng BHXH cho người lao động vào quỹ BHXH bắt buộc gồm: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất nên được hưởng 5 chế độ BHXH như quy định hiện hành. Còn đối với BHXHTN quy định người lao động tự nguyện đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất tương ứng sẽ được hưởng hai chế độ này là đúng nguyên tắc. Để được hưởng tất cả các chế độ như đối với BHXH bắt buộc thì người lao động phải đóng vào các quỹ tương ứng như trên. Hiện nay, Luật chưa quy định điều này và nếu có quy định thì sẽ làm tăng mức đóng góp của người lao động dẫn đến khả năng đóng BHXHTN của người lao động sẽ càng khó khăn. Vì vậy, để huy động được nhiều đối tượng tham gia, Nhà nước cần có có quy định về mức đóng - hưởng và hỗ trợ phù hợp để người tham gia BHXHTN cũng được hưởng các quyền lợi như BHXH bắt buộc.

Để mở rộng diện tham gia BHXHTN trong thời gian tới, BHXH tỉnh đã đề ra những giải pháp trọng tâm nào?

Đối tượng BHXH tỉnh hướng đến là những người lao động tự do chủ yếu là người nhập cư, không tham gia các đoàn thể chính trị - xã hội mà chủ yếu sinh hoạt theo nhóm nghề nghiệp, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng dân cư có điều kiện khó khăn trong tiếp cận thông tin. Vì vậy, công tác tuyên truyền cần phải được xã hội hóa, với nhiều tổ chức tham gia, tác động từ nhiều chiều để tiếp cận với người dân. Chính quyền địa phương sẽ phối hợp các tổ chức đó để cùng thực hiện. Ví dụ như Bưu điện xã, thông qua đại lý thu, bán bảo hiểm do cá nhân đăng ký tham gia sẽ là lực lượng tham gia tuyên truyền và tư vấn cho người dân tại địa bàn.

Tuyên truyền về Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại huyện Lắk

Hiện nay phương thức đóng BHXHTN linh hoạt hơn cho người tham gia (được lựa chọn đóng hàng tháng, 3 tháng một lần, 6 tháng một lần, 12 tháng một lần, đóng một lần cho nhiều năm về sau với mức thấp hơn mức đóng hàng tháng hoặc đóng một lần cho những năm còn thiếu). Bên cạnh đó, Luật BHXH năm 2014 cũng quy định căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ để quy định mức hỗ trợ, đối tượng hỗ trợ và thời điểm thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người lao động thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo và các đối tượng còn lại khi tham gia BHXHTN. Vì vậy, BHXH tỉnh sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, chế độ liên quan. BHXH tỉnh sẽ tham mưu với UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo rộng rãi đến các ngành, các địa phương về triển khai thực hiện BHXHTN; cùng các Sở, ngành liên quan tổ chức đối thoại, trao đổi, tư vấn với người dân. Mặt khác, BHXH các cấp cũng tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao chất lượng của đội ngũ đại lý thu BHXH ở các xã, phường; nhất là kỹ năng tiếp xúc, tuyên truyền, giới thiệu chính sách BHXH, thuyết phục người dân tham gia BHXHTN. Tuy vậy, bên cạnh trách nhiệm của ngành BHXH, các cấp ủy đảng, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội cùng vào cuộc, lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các chính sách, chế độ BHXHTN để mọi tầng lớp nhân dân hiểu được tính nhân văn của chính sách này và tự nguyện tham gia.