Tình trạng gian lận trong kinh doanh xăng trên địa bàn tỉnh đang ngày càng phổ biến, minh chứng là vừa qua hàng loạt cơ sở kinh doanh xăng kém chất lượng đã bị UBND tỉnh ra quyết định xử phạt hành chính. Nhiều người tiêu dùng băn khoăn về việc quản lý các cửa hàng xăng dầu trên địa bàn tỉnh hiện nay ra sao?

Những năm gần đây, hoạt động kinh doanh xăng dầu trên địa bàn tỉnh diễn ra khá sôi động, nếu như năm 2010, toàn tỉnh có khoảng 200 cửa hàng bán lẻ xăng dầu thì đến nay có trên 480 cơ sở. Hệ thống cửa hàng bán lẻ xăng dầu được các doanh nghiệp đầu tư xây dựng, phủ kín đến vùng sâu, vùng xa, góp phần phục vụ tốt hơn nhu cầu sản xuất, kinh doanh và đời sống của người dân. Tuy nhiên, có không ít đơn vị kinh doanh xăng dầu lợi dụng những kẽ hở trong công tác quản lý, thực hiện các hành vi gian lận thương mại, nhập và bán xăng kém chất lượng với nhiều thủ đoạn tinh vi, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường kinh doanh, thiệt hại về kinh tế đối với người tiêu dùng và làm thất thu ngân sách Nhà nước.

Người dân đến mua xăng tại cửa hàng kinh doanh xăng ở xã Pơng Drang (huyện Krông Búk). Ảnh: L. Thành

Từ đầu năm 2019 đến nay, Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh gồm: Cục Quản lý thị trường tỉnh, Sở Khoa học - Công nghệ và Đội Kinh tế tổng hợp - Phòng Cảnh sát Kinh tế (Công an tỉnh) đã kiểm tra đột xuất 8 cửa hàng bán lẻ xăng dầu trên địa bàn tỉnh, phát hiện 6 cửa hàng có dấu hiệu vi phạm về chất lượng xăng kém, tương ứng gần 10.000 lít xăng. Điển hình, đầu tháng 1 vừa qua, Đoàn kiểm tra đột xuất cơ sở kinh doanh xăng dầu của DNTN xăng dầu Hoa Nam (thôn 13, xã Pơng Drang, huyện Krông Búk) phát hiện trong bồn chứa cây xăng bán lẻ có 4.178 lít xăng ghi là Ron 95-III (tương ứng số tiền trên 75,666 triệu đồng), nhưng chủ cơ sở không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp của số xăng này. Lực lượng chức năng đã lấy mẫu gửi đi giám định, kết quả cho thấy chất lượng xăng Ron 95-III của doanh nghiệp này không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng. UBND tỉnh đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính trên 302,664 triệu đồng, tước quyền sử dụng Giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện bán lẻ xăng dầu thời hạn 2 tháng đối với doanh nghiệp này.

Lực lượng chức năng lập biên bản hành chính đối với chủ DNTN xăng dầu Hoa Nam (thôn 13, xã Pơng Drang, huyện Krông Búk). Ảnh: L. Thành

Theo ông Nguyễn Đào Chí, cán bộ Cục Quản lý thị trường tỉnh, đây không phải là trường hợp cá biệt vi phạm trong kinh doanh xăng dầu. Năm 2018, Đoàn kiểm tra liên ngành 389 của tỉnh đã kiểm tra và phát hiện 11 vụ vi phạm về vận chuyển, kinh doanh xăng dầu. Qua xử lý, UBND tỉnh quyết định xử phạt vi phạm hành chính trên 1 tỷ đồng. Các hành vi vi phạm chủ yếu về điều kiện kinh doanh, nhân viên bán hàng không có chứng chỉ đào tạo nghiệp vụ, sử dụng trụ bơm không có tem kiểm định, không xuất hóa đơn bán lẻ, nhiều cửa hàng đăng ký làm đại lý bán lẻ cho nhà phân phối chính thống nhưng lại nhập xăng trôi nổi trên thị trường, trà trộn hàng kém chất lượng để bán kiếm lời.

Hiện nay, việc ràng buộc về cơ sở pháp lý giữa doanh nghiệp phân phối xăng dầu và các đại lý bán lẻ còn có những kẽ hở. Chủ yếu thông qua hợp đồng kinh tế, khi đại lý vi phạm thì doanh nghiệp phân phối chỉ có thể xử lý nặng nhất là cắt hợp đồng cung cấp xăng. Tuy nhiên, việc này cũng không làm khó được các đại lý bởi họ sẵn sàng ký kết với một nhà phân phối khác. Theo Nghị định 83/2014/NĐ-CP ngày 3-9-2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, quy định, mỗi đại lý, tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng với một thương nhân đầu mối cung cấp xăng, thế nhưng trên thực tế, các đơn vị này vẫn tìm cách “lách luật” hoặc trà trộn hàng kém chất lượng để trục lợi.

Ông Nguyễn Đào Chí cho biết, đây cũng là thách thức lớn đối với Cục Quản lý thị trường tỉnh, vì các cửa hàng kinh doanh thường nhập xăng kém chất lượng vào ban đêm, các ngày lễ, hoặc thứ 7, Chủ nhật, nên rất khó phát hiện bắt quả tang. Chỉ khi lực lượng liên ngành kiểm tra đột xuất mới phát hiện các dấu hiệu vi phạm như: không xuất trình hóa đơn nhập – bán xăng, không chứng minh được nguồn gốc xuất xứ…, thì lực lượng chức năng mới lấy mẫu gửi đi kiểm định. Sau khi có kết quả sẽ báo cáo UBND tỉnh ra quyết định xử phạt hành chính; tước giấy phép đủ điều kiện kinh doanh xăng dầu và buộc thu hồi, tái chế số xăng vi phạm. Tuy nhiên, Nghị định 119/2017/NĐ-CP, ngày 1-11-2017 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm, hàng hóa lại không nêu rõ cơ quan Nhà nước hay doanh nghiệp phân phối có trách nhiệm thu hồi, tái chế xăng dầu kém chất lượng. Trong khi đó, việc tái chế xăng hiện nay thường phải gửi sang Trung Quốc, song với số lượng ít thì họ không nhận.

Lực lượng chức năng lấy mẫu xăng tại một cửa hàng bán lẻ xăng ở thị trấn Buôn Trấp, huyện Krông Ana để kiểm định chất lượng. Ảnh: L. Thành

Để chấn chỉnh tình trạng trên, thời gian tới các ngành chức năng của tỉnh cần siết chặt hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý hoạt động kinh doanh xăng dầu; tăng cường phối hợp với lực lượng CSGT kiểm soát chặt việc vận chuyển xăng dầu lưu thông trên các tuyến đường; thường xuyên phổ biến, tuyên truyền các quy định pháp luật về kinh doanh xăng dầu cho thương nhân… Về phía người tiêu dùng cũng cần nêu cao ý thức cảnh giác, mua xăng ở những địa chỉ uy tín; khi phát hiện cửa hàng, đơn vị kinh doanh xăng dầu vi phạm hoặc nghi ngờ chất lượng xăng, dầu không bảo đảm nên báo ngay cho cơ quan chức năng để can thiệp, xử lý.