Mặc dù mới bước vào đầu mùa mưa năm 2019, nhưng hơn một tháng nay, các bệnh nhân sốt xuất huyết (SXH) trên địa bàn tỉnh gia tăng mạnh. Theo ngành Y tế, theo chu kỳ cứ sau ba năm bệnh SXH quay lại thì năm nay bệnh SXH có nguy cơ bùng phát trở lại trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, công tác phòng, chống SXH trên địa bàn hiện đang gặp nhiều khó khăn.

Bệnh nhân SXH gia tăng mạnh

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh, từ đầu năm đến ngày 10-6, toàn tỉnh đã ghi nhận 1.027 trường hợp mắc SXH, tăng 6,4 lần so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt từ đầu tháng 4 đến nay, trung bình mỗi ngày, toàn tỉnh ghi nhận từ 40-50 trường hợp mắc bệnh SXH. Bệnh SXH đã xuất hiện tại tất cả 15 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh, nhưng tập trung chủ yếu tại TP. Buôn Ma Thuột và các huyện Buôn Đôn, Cư M’gar, huyện Krông Ana, Krông Búk, Krông Năng... Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh, bác sĩ Phạm Văn Lào cho biết: Nguyên nhân bệnh nhân SXH gia tăng mạnh trên địa bàn là theo chu kỳ, cứ ba đến năm năm, SXH sẽ bùng phát thành dịch và năm 2019 chính là năm của vòng chu kỳ này. Thứ hai là do sự chủ quan của người dân trong công tác phòng, chống dịch bệnh. Thứ ba, thời tiết năm nay thay đổi thất thường, nhiệt độ ấm hơn là điều kiện thuận lợi cho muỗi vằn sinh sôi, phát triển...

Các y, bác sĩ Trạm y tế xã Cư Êbur, TP. Buôn Ma Thuột hướng dẫn người dân cách phòng, chống bệnh SXH cho con.

TP. Buôn Ma Thuột hiện là địa phương có số bệnh nhân SXH cao nhất tỉnh. Bác sĩ Võ Minh Hùng, Giám đốc Trung tâm Y tế TP Buôn Ma Thuột cho biết: Tính đến ngày 20-5-2019, trên địa bàn thành phố đã phát hiện 129 trường hợp mắc SXH, trong đó có năm ổ dịch, tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm 2018. Tình hình bệnh SXH năm nay có một số điểm khác thường là bệnh lây lan nhanh, số ổ dịch nhiều hơn mọi năm vào cùng thời điểm và tất cả 21 xã, phường trên địa bàn thành phố đều đã có bệnh nhân SXH ngay từ những ngày đầu mùa mưa.

Cũng như TP. Buôn Ma Thuột, năm nay huyện Cư M’gar ghi nhận số bệnh nhân SXH cao hơn so với các địa phương khác trong tỉnh. Nguyên nhân do huyện Cư M’gar nằm gần trung tâm TP. Buôn Ma Thuột, lưu lượng đi lại, giao thương của người dân nhiều khiến cho dịch bệnh lây lan mạnh. Bên cạnh đó, quá trình đô thị hóa ở huyện Cư M’gar diễn ra nhanh chóng, dân cư sinh sống đông đúc tạo môi trường thuận lợi cho muỗi vằn gây bệnh sinh sôi nảy nở. Bác sĩ Lê Văn Duyên, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Cư M’gar cho biết: Qua kiểm tra, giám sát tình hình dịch bệnh tại cộng đồng cho thấy, năm nay xuất hiện nhiều điểm khác lạ của bệnh SXH trên địa bàn. Cụ thể, ngay trong những tháng mùa khô, nhiều địa bàn không có nước sinh hoạt nhưng vẫn có bệnh nhân SXH. Qua kiểm tra một số hộ gia đình, chỉ số lăng quăng, bọ gậy không cao, bệnh nhân không đi đâu xa nhưng vẫn mắc bệnh SXH... Điều này cho thấy, bệnh SXH có nguy cơ bùng phát mạnh trong thời gian tới, đặc biệt vào đỉnh điểm của mùa mưa khoảng từ tháng 7 đến tháng 9 trong năm.

Tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện đa khoa vùng Tây Nguyên, gần một tháng nay khoa luôn trong tình trạng quá tải bệnh nhân SXH, nhiều trường hợp bệnh nhân phải nằm ghép hai bệnh nhân trên một giường. Bác sĩ Phạm Hồng Lâm, Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện đa khoa vùng Tây Nguyên cho biết: Từ đầu năm đến nay, khoa đã điều trị cho gần 300 bệnh nhân mắc SXH, mỗi ngày có khoảng 10 trường hợp mới nhập viện. Mặc dù hiện nay mới bước vào đầu mùa mưa ở Tây Nguyên nhưng lượng bệnh nhân nhập viện điều trị liên tục tăng và dự báo bệnh sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Lượng bệnh nhân tăng nhanh, trong khi nhân lực tại khoa còn thiếu đã khiến cho các y, bác sĩ gặp nhiều áp lực.

Khó khăn trong phòng, chống

Trước diễn biến phức tạp của bệnh SXH, từ ngày 15-5 đến nay, Sở Y tế đã thành lập Đoàn kiểm tra công tác phòng, chống dịch bệnh tại các huyện Cư M’gar, M’Đrắk, Ea H’Leo và TP. Buôn Ma Thuột... Tại các địa phương tới kiểm tra, bác sỹ chuyên khoa 2 Nguyễn Trung Thành, Phó Giám đốc Sở Y tế chỉ đạo ngành Y tế địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân và huy động cả cộng đồng tham gia phòng, chống bệnh SXH. Công tác giám sát phát hiện xử lý các ổ dịch phải được thực hiện nghiêm túc, hiệu quả, không được lơ là, chủ quan. Các cơ sở y tế chuẩn bị đầy đủ cơ số thuốc, nhân lực và cơ sở vật chất để kịp thời thu dung, điều trị cho những người mắc SXH...

​Cán bộ y tế kiểm tra các dụng cụ chứa nước của người dân để phòng, tránh muỗi vằn sinh sôi nảy nở ở xã Hòa Thuận, TP. Buôn Ma Thuột.

Bác sĩ Phạm Văn Lào, Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng tỉnh cho biết: Nhờ dự báo trước tình hình nên ngành Y tế tỉnh đã chuẩn bị đầy đủ các trang thiết bị, vật tư, thuốc; tiến hành tập huấn cho các cán bộ y tế cơ sở; tăng cường kiểm tra, giám sát, nhất là tại các huyện có tỷ lệ bệnh nhân mắc SXH cao... Trung tâm cũng đã có văn bản gửi các đơn vị triển khai lễ phát động phòng, chống SXH; đồng thời tăng cường công tác truyền thông nâng cao ý thức, trách nhiệm của nhân dân trong phòng, chống SXH tại các gia đình; đẩy mạnh công tác giám sát các trường hợp mắc SXH trong cộng đồng, tại các cơ sở y tế; nâng cao hiệu quả công tác xử lý các ổ dịch SXH nhỏ trong khu dân cư... Bên cạnh đó, từ nay đến tháng 7, ngành Y tế tỉnh sẽ tổ chức phun hóa chất diệt muỗi chủ động tại bảy xã thuộc bốn huyện, thành phố, gồm: TP. Buôn Ma Thuột, huyện Cư M’gar, Buôn Đôn và Cư Kuin, là các địa bàn có số mắc SXH cao liên tục trong ba năm 2016, 2017 và 2018; có các chỉ số mật độ muỗi, chỉ số dụng cụ chứa nước có bọ gậy trong 100 nhà điều tra cao nhất.

Tuy nhiên, cũng theo bác sĩ Phạm Văn Lào, mặc dù thời gian vừa qua ngành Y tế tỉnh đã tích cực thực hiện các biện pháp phòng, chống SXH nhưng vẫn gặp một số khó khăn, trở ngại. Khó khăn nhất hiện nay là nhận thức của người dân về phòng, chống SXH chưa cao, thậm chí nhiều người còn chủ quan, coi đây là công việc của ngành Y tế. Vì vậy, khi ngành Y tế cử cán bộ xuống tận nhà dân để thực hiện công tác diệt lăng quăng, bọ gậy nhưng nhiều hộ dân không phối hợp. Tại nhiều địa phương, người dân chỉ quan tâm đến việc phun thuốc diệt muỗi mà chưa chú tâm vào hoạt động loại trừ nơi sinh sản của muỗi. Trong khi đó, môi trường sống của nhiều hộ dân vẫn còn quá nhiều vật dụng phế thải, vỏ lốp xe, gáo dừa, chai lọ, túi ni lông vứt bừa bãi ứ đọng nước tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi vằn sinh sản và phát triển. Việc phun thuốc diệt muỗi chỉ là giải pháp lâm thời vì nó chỉ tiêu diệt được muỗi chứ không diệt được con lăng quăng. Do đó, muốn hạn chế nguồn lây bệnh thì cần phải diệt lăng quăng bằng cách tìm và xử lí các vật dụng chứa nước, ngăn không cho muỗi đẻ trứng. Việc này chỉ có người dân mới có thể làm được chứ không có cơ quan chức năng nào có thể làm thay. Một khó khăn nữa là sự phối hợp trong công tác phòng, chống bệnh SXH giữa đơn vị chức năng với chính quyền các cấp nhiều nơi chưa được chặt chẽ, vẫn còn hạn chế...

 Để chủ động phòng, chống bệnh SXH đang diễn biến phức tạp, bác sĩ Phạm Văn Lào đề nghị: Mỗi người dân cần nâng cao ý thức thực hiện các biện pháp phòng tránh như: Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng, thay rửa dụng cụ chứa nước thường xuyên, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thường xuyên thay nước bình bông (lọ), chén nước kê chân tủ đựng thức ăn ba ngày một lần, loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá... Người dân cần chủ động ngủ màn, mặc quần áo dài tay phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày; tích cực phối hợp với ngành Y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch. Đặc biệt, khi trong gia đình có người xuất hiện các dấu hiệu của bệnh SXH thì cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị đúng phác đồ, không tự ý điều trị tại nhà.